KATALOG REGIONALNY

PRZEDMIOTY CODZIENNEGO UŻYTKU

NARZĘDZIA I URZĄDZENIA ROLNICZE

Koszyk – nieodzowny w każdym gospodarstwie, noszono w nim praktycznie wszystko: ziemniaki, trawę, siano, drewno na opał itp. Zrobiony własnoręcznie przez gospodarza. Szkielet koszyka wykonany był z grubszych gałęzi jałowca, wyplatany zaś wiklinowymi prętami. Koszyki były w różnych rozmiarach; w tych największych można się było nawet schować!

Kuska – potoczna nazwa pojemniczka na osełkę. Żniwiarz w czasie koszenia trzymał go (oczywiście z osełką) przytwierdzonego za paskiem spodni. Kiedy kosa się stępiła, osełką ostrzył ją. W pojemniczku często była woda; namoczona osełka lepiej ostrzyła.

Łopata na chleb – wykonana w całości z drewna, służyła do wsuwania i wyjmowania bochenków chleba z pieca chlebowego.

Łopatka mała – również cała z drewna; mieszano nią w korytkach pożywienie dla trzody, np. kaszę z otrębami, ziemniaki z paszą.

Łyżka drewniana – używana do dzisiaj w każdej kuchni; służyła do nabierania, czerpania pokarmów, także do mieszania.

Maselnica (potocznie zwana maśniczką) – zakupiona w latach 50-tych na nowosądeckim targowisku. Służyła do wyrobu masła. Produkt uboczny, czyli maślanka, stanowiła orzeźwiający napój dla strudzonych pracą żniwiarzy.

Młynek ręczny – urządzenie służące do mielenia kawy (lub pieprzu); drewniany, na korbkę, z wysuwaną szufladką, w której zbierają się zmielone już ziarna.

Nosidło – służyło do przynoszenia wody z położonych w odległych od domów miejscach studni; składa się z drewnianej, odpowiednio wystruganej beli, zakładanej na kark i ramiona. Do jej końców przytwierdzono metalowe pręty (mogły być też łańcuchy) zakrzywione w haczyk, na których mocowano wiadra na wodę.

Praska – wykonana własnoręcznie przez gospodarza domu. Służyła do wyrobu białego sera (dokładnie do wyciskania twarogu). Gospodyni wlewała ogrzane uprzednio kwaśne mleko do specjalnie w tym celu uszytego woreczka (najczęściej z płótna tetrowego). Umieszczano go między dwiema deseczkami praski, ściskano. Ser „dochodził” kilka godzin. A wydzielona z niego serwatka stanowiła pokarm dla trzody chlewnej. Choć w najbiedniejszych czasach spożywali ją również ludzie (na serwatce np. gotowano biały barszcz).

Rogalki – były w różnych rozmiarach: większe, mniejsze, grubsze, cieńsze. Wykonywano je z drzewa jodłowego (najczęściej wykorzystywano w tym celu drzewko bożonarodzeniowe). Te zgrabniejsze, małe, służyły gospodyni w kuchni (zastępowały dzisiejszy mikser), zaś te masywniejsze używano w gospodarstwie, np. do tłuczenia ziemniaków dla trzody chlewnej.

Tarka – składała się z drewnianej ramy i osadzonej w niej blaszanej płytki, z ponakłuwanymi równomiernie niewielkimi dziurkami o ostrych brzegach; służyła do tarcia buraków pastewnych (głównie zimą) – otrzymana „papka” była spożywana przez trzodę chlewną i domowe ptactwo.

Tłuczek do mięsa – całkowicie wykonany z drewna; podobnie jak dzisiejsze tłuczki służył do rozbijania mięsa na cieńsze plastry.

Żelazko na duszę – urządzenie do prasowania tkanin; nagrzewane rozgrzaną sztabką żelaza (duszą), wkładaną do środka.

KATALOG REGIONALNY